Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt II NSNc 69/23 (w składzie: SSN Tomasz Przesławski, SSN Tomasz Demendecki i ławnik SN Marek Józef Totleben) uchylił zaskarżony nakaz zapłaty z 2016 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.
Orzeczenie to zapadło na skutek skargi nadzwyczajnej wniesionej przez Prokuratora Generalnego, złożonej na wniosek r. pr. Grzegorza Godziny z Kancelarii Adwokackiej Czabański Wolna-Sroka Sp. p.
Sprawa dotyczy umowy kredytu hipotecznego indeksowanego kursem franka szwajcarskiego, zawartej z d. Euro Bank S.A. w 2008 r., w której z uwagi na brak terminowych spłat kredytu, bank wypowiedział umowę, wytoczył powództwo o zapłatę, a w 2016 r. uzyskał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Na skutek uprawomocnienia się nakazu zapłaty i nadania mu klauzuli wykonalności zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne, w toku którego w 2021 r. komornik poinformował dłużników o pierwszej licytacji nieruchomości, do której na szczęście nie doszło.
W uzasadnieniu postanowienia z 26 kwietnia 2023 r. Sąd Najwyższy wskazał m.in., że:
- w niniejszej sprawie należy mieć na względzie to, że uzasadnienie do zaskarżonego nakazu zapłaty zostało sporządzone już po wniesieniu skargi nadzwyczajnej, na wyraźne żądanie Sądu Najwyższego – 5 lat po wydaniu przez Sąd Okręgowy nakazu zapłaty,
- nie można pominąć tego, że analizowane postępowanie toczyło się w trybie postępowania upominawczego, w którego toku nie odbyła się żądna rozprawa, na której strony mogłyby przedstawić swoje racje,
- przyczyną uchylenia zaskarżonego nakazu zapłaty nie jest jednoznaczne stwierdzenie istnienia abuzywnych postanowień umownych przez Sąd Najwyższy (co zresztą jednak stwierdził sam Sąd Okręgowy w sporządzonym uzasadnieniu), ale brak ich zbadania w toku postępowania. Okoliczności wydania rozstrzygnięcia i tryb procedowania pozwalają na przyjęcie przez Sąd Najwyższy, że sąd meriti nie zbadał treści stosunku prawnego łączącego strony,
- w każdym przypadku – nawet w sytuacji bezczynności strony – sąd ma obowiązek przestrzegać standardów ochrony konsumentów,
- brak odpowiedniej analizy postanowień Umowy, skarżący, słusznie, zaskarżył już zarzutem uchybienia określonych przepisów prawa, których naruszenie – w ocenie Sądu Najwyższego – miało charakter rażący,
- w realiach badanej sprawy Sąd Okręgowy nie zapewnił stronie odpowiednich gwarancji składających się na prawo do rzetelnego i sprawiedliwego procesu sądowego,
- Sąd Okręgowy, ponownie rozpoznając sprawę, powinien wykonać ciążący na nim ex lege obowiązek oceny legalności zawartej umowy kredytu hipotecznego i skuteczności jej poszczególnych postanowień,
- przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy powinien przeanalizować wszystkie okoliczności zawarcia spornej umowy, mając na względzie wymagania ochrony konsumenckiej.
W związku z powyższym pozostaje liczyć na to, że w ramach ponownego rozpoznania sprawy ostatecznie postępowanie sądowe zostanie przeprowadzone w sposób prawidłowy, zapewniając konsumentom należytą ochronę.