W dniu 14 marca 2022 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie (VI ACa 1003/20; SSA Agata Zając) wydał wyrok, którym zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie (XXV C 1128/19; SSR del. Adam Mitkiewicz) ustalający nieważność Umowy o kredyt hipoteczny dawnego EFG Eurobank Ergasias z 2008 r. i oddalający powództwo kredytobiorców o zapłatę (na podstawie teorii salda) w ten sposób, że:
I) zasądził od Raiffeisen Bank International AG na rzecz kredytobiorców łącznie 151.506,53 PLN oraz 69.875,26 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 9 marca 2022 r. tytułem zwrotu zapłaconych kwot w wykonaniu nieważnej Umowy,
II) zasądził od Raiffeisen Bank International AG na rzecz kredytobiorców łącznie 10.906,74 PLN tytułem zwrotu kosztów postępowania w I instancji,
III) zasądził od Raiffeisen Bank International AG na rzecz kredytobiorców łącznie 9.100,00 PLN tytułem zwrotu kosztów postępowania w II instancji.
W ustnych motywach rozstrzygnięcia Sąd wskazał, że sporna Umowa kredytu została jednostronnie przygotowana przez pozwany bank i wraz z Regulaminem stanowiła wzorzec umowny pozwanego banku, a co za tym idzie nie została indywidualnie uzgodniona z powodami.
Powodowie nie znali sposobu ustalania kursów przez pozwany bank, zaś kwestia czy miały one charakter rynkowy jest obojętna dla rozstrzygnięcia sprawy.
W ocenie Sądu II instancji, powodowie nie zostali należycie poinformowani o ryzyku związanym z zawieraną umową kredytu indeksowanego, i nie może być uznane za wystarczające samo wskazanie przez pozwany bank w Umowie, że kredytobiorcom znane jest ryzyko.
Postanowienia dotyczące indeksacji stanowią w ocenie Sądu główne świadczenia, jednak nie zostały one sformułowane w sposób przejrzysty, a więc mogły podlegać ocenie.
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu, w Umowie nie było obiektywnego mechanizmu pozwalającego ustalić wysokość świadczenia – o wysokości świadczenia decydował jednostronnie pozwany bank, zaś taki mechanizm należy uznać za abuzywny.
Niedozwolone klauzule indeksacyjne nie mogą być zmieniane czy uzupełniane. Z uwagi na fakt, że powodowie wskazali, że domagają się ustalenia nieważności Umowy, Sąd uznał, że wskutek wyeliminowania abuzywnych postanowień Umowa nie może dalej obowiązywać. Skutkiem upadku Umowy jest powstanie dwóch oddzielnych roszczeń.
Ostateczny upadek Umowy jest związany ze świadomym i jednoznacznym oświadczeniem konsumenta o woli upadku Umowy i świadomości tego skutków, które to oświadczenie zostało w ocenie Sądu złożone przez powodów na rozprawie w dniu 9 marca 2022 r. i od tej daty w ocenie Sądu należne są odsetki ustawowe za opóźnienie. Sąd nie uwzględnił podniesionego przez pozwanego zarzutu zatrzymania, gdyż powodowie przekroczyli w spłatach kwotę wypłaconego im kredytu. Zdaniem Sądu, podnoszenie zarzutu zatrzymania przez pozwanego (przedsiębiorcę) w takiej sytuacji stanowi naruszenie prawa podmiotowego, gdyż powodowie (konsumenci), aby odzyskać zapłacone raty, byliby zmuszeni zgromadzić ponownie cały udostępniony im kapitał. Sąd zaznaczył przy tym, że odpowiednim zarzutem w takiej sytuacji winien być zarzut potrącenia, tak aby umożliwić stronom rozliczenie ich roszczeń.
Po otrzymaniu pisemnego wyroku rozważymy wniesienie skargi kasacyjnej w zakresie odsetek za wcześniejszy okres.
Wyrok jest prawomocny.
Sprawę prowadzili adw. Anna Wolna-Sroka oraz adw. Jacek Czabański z Kancelarii Czabański Wolna-Sroka Sp.p.